Λαλίτσες - Νερό

Οι μαθητές της Δ΄2 τάξης με αφορμή ένα κειμενάκι του βιβλίου της Γλώσσας για τις λαλίτσες (δημιουργήματα της κεραμικής τέχνης και μέρος της λαογραφικής μας παράδοσης) άρχισαν να αναζητούν και να βρίσκουν σχετικές πληροφορίες. 

Σύντομα στην αίθουσά μας αντηχούσαν κελαηδήματα πουλιών, γουργουριστά και μελωδικά που προέρχονταν από τις νεροσφυρίχτρες που έφεραν οι μαθητές: Γεώργιος Ρούσσος, Ιωάννης Σανιδάς, Νικόλαος Λιάπης, Ειρήνη Προγάκη, Μυρτώ Καπουσούζη, Νεφέλη Σαμαρά.

Οι λαλίτσες αλλιώς νεροσφυρίχτρες ή γουργουρίτσες είναι ένα πολύ παλαιό και αγαπητό παιδικό πήλινο παιχνίδι, «υδροπαιχνίδι», που διασκέδαζε τα παιδιά. Στη Μυτιλήνη λέγεται παγιαβλί ή παγιαβλέλι.

Αποτελούσε και αποτελεί ένα ασυνήθιστο είδος μουσικού οργάνου, μικρού μεγέθους, που ανήκει στα αερόφωνα.

Όταν η νεροσφυρίχτρα είναι άδεια και κάποιος φυσήξει από το μικρό πήλινο σωληνάκι που διαθέτει, ακούγεται ένα συνεχές σφύριγμα. Σε περίπτωση που έχει νερό, οι φυσαλίδες του αέρα που περνούν από αυτό απελευθερώνουν ένα είδος γαργαρίσματος που μοιάζει με κελάηδημα πουλιού.

Τις πρωτοσυναντάμε στα Βυζαντινά χρόνια, ως μικρά και κοίλα κεραμικά έργα, πάνω σε ζωόμορφες λαβές γκλίτσας, με ένα επιστόμιο, συνήθως μισογεμισμένες με νερό όπου χρησιμοποιούνταν για να βγάζουν ήχο.

Γνωστές είναι οι λαλίτσες στην περίοδο της Επανάστασης, ενώ ακόμα και προκηρύξεις σχετικές με την εξέγερση των Ελλήνων στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν επιμελώς κρυμμένες μέσα σε αυτές, όπως ανέφερε σε λόγο του ο πρωθυπουργός Κωλέττης.

Οι πιο συνηθισμένες μορφές που έχουν είναι πουλιών και μικρών σταμνών. Κάποιες φορές μοιάζουν με μικρά κανατάκια, καλαθάκια, ψάρια και κοκοράκια. Αποκαλούνται ακόμα αηδονάκια, κούκοι, πουλάκια, παγιαβλάκια και γουργουλιάνοι. 

Ακολουθούν φωτογραφίες με λαλίτσες που έφεραν τα παιδιά στην τάξη, ποιήματα που συνέθεσαν ανά ομάδες, ζωγραφιές, χειροτεχνίες, παροιμιώδεις εκφράσεις που σχετίζονται με το νερό κ.ά. Για να τις δείτε πατήστε εδώ.